Bắc Quang là huyện cửa ngõ phía Nam của Hà Giang, nằm trên quốc lộ 2, cách thị xã Hà Giang 60 km về phía Bắc.
Năm 1891, Bắc Quang được tách ra từ tỉnh Tuyên Quang cũ để sát nhập với Hà Giang thành tỉnh Hà Giang.
Ngày 18/11/1983, Hội đồng Bộ trưởng (nay là Chính phủ) ban hành quyết định số 136/HĐBT về việc điều chỉnh địa giới hành chính của huyện Bắc Quang.
Theo đó, tách các xã Nà Chì, Khuôn Lùng, Quảng Nguyên của Bắc Quang để sáp nhập vào huyện Xín Mần; tách các xã Thông Nguyên, Tiên Nguyên, Xuân Minh để sáp nhập vào huyện Hoàng Su Phì; tách các xã Thượng Sơn, Quảng Ngần, Trung Thành, Bạch Ngọc, Việt Lâm và thị trấn nông trường Việt Lâm để sáp nhập vào huyện Vị Xuyên.
Năm 1976, 2 tỉnh Hà Giang, Tuyên Quang sáp nhập thành tỉnh Hà Tuyên thì Bắc Quang trở thành huyện của tỉnh Hà Tuyên. Đến năm 1991, tỉnh Hà Giang tái lập, Bắc Quang trở thành huyện của tỉnh Hà Giang.
Năm 2003, một số xã của Bắc Quang được tách ra sáp nhập vào huyện mới Quang Bình.
Phía Đông Bắc Quang giáp huyện Hàm Yên (tỉnh Tuyên Quang); phía Nam giáp huyện Lục Yên (tỉnh Yên Bái); phía Tây giáp với huyện Quang Bình; phía Bắc giáp với huyện Vị Xuyên.
Địa hình phần lớn là đồi núi thấp xen kẽ những dải đồng bằng rộng cùng với hệ thống sông suối, ao hồ dày đặc, độ cao trung bình từ 400 – 500 m so với mặt nước biển.
Khí hậu nhiệt đới nóng ẩm, chia thành 4 mùa rõ rệt, nhiệt độ trung bình khoảng 22 - 230C. Lượng mưa trung bình khoảng 4.000 – 5.000 mm/năm, Bắc Quang là một trong những vùng có số ngày mưa nhiều nhất ở Việt Nam, khoảng từ 180 – 200 ngày/năm.
Đất đai ở Bắc Quang rất màu mỡ, thích hợp trồng cây nguyên liệu giấy, chè, cây dược liệu, cây ăn quả (diện tích cam ở Bắc Quang chiếm khoảng 75% diện tích trồng cam của tỉnh Hà Giang), lúa chất lượng cao, cao su, lạc, đậu tương, sắn và chăn nuôi đại gia súc như: trâu, bò, dê... 100% xã ở Bắc Quang có đường ô tô đến trung tâm; 95% thôn bản có đường ô tô; 95% hộ gia đình sử dụng điện lưới; 100% địa bàn xã có chợ, trên địa bàn có hơn 50 km đường Quốc lộ 2 chạy qua.
Diện tích: 1. 083,6km2
Dân số: 102.300 người (2004)
Mật độ dân số: 94 người/km2
Quang Bình có 21 đơn vị hành chính gồm thị trấn Việt Quang và 20 xã: Tân Lập, Tân Thành, Tân Quang, Việt Vinh, Đồng Tâm, Đồng Tiến, Kim Ngọc, Thượng Bình, Bằng Hành, Hữu Sản, Liên Hiệp, Vô Điềm, Quang Minh, Việt Hồng, Hùng An, Tiên Kiều, Vĩnh Hảo, Vĩnh Phúc, Đồng Yên và Đức Xuân.
 |
| Vườn cam ở Bắc Quang. Ảnh: hagiangtravel. |
Bắc Quang là nơi sinh sống của 19 dân tộc chung sống, trong đó, người Tày chiếm 50%, người Kinh 25%, còn lại là các dân tộc Nùng, Dao, Cao Lan, Sán Chỉ, Thái, Mường...
Người Nùng ở Bắc Quang thường sinh sống trong những ngôi nhà sàn ở các thung lũng bên sườn đồi hoặc ven sông, suối, họ sống chủ yếu bằng nghề trồng lúa nước và chăn nuôi gia súc. Bên cạnh đó, người Nùng còn có một số nghề thủ công như: rèn, đúc, đan lát, nghề mộc, làm giấy bản, đặc biệt là nghề dệt vải.
Người Nùng thường mặc trang phục nhuộm chàm, phụ nữ mặc áo 5 thân, cúc cài phía nách phải, nam giới mặc áo cổ đứng xẻ ngực với hàng cúc vải và 4 túi không nắp.
Nét sinh hoạt khác biệt của người Nùng là không làm giỗ sau khi chết mà làm sinh nhật (lễ mừng thọ) cho những người còn sống từ 50 tuổi trở lên và cúng chay cho người chết vào rằm tháng 7 âm lịch.
Người Nùng nổi tiếng với những làn điệu sli, cách hát giao duyên của thanh niên nam nữ.
Bắc Quang có những thắng cảnh như thác Thuý, hồ Quang Minh, ngoài ra Bắc Quang còn có di tích lịch sử cách mạng Tiểu khu Trọng Con (được xếp hạng quốc gia năm 1996) và làng văn hóa dân tộc Dao ở thôn Nậm An, xã Tân Thành.
Du khách khi đến Bắc Quang vào mùa mưa cần lưu ý nguy cơ xảy ra lũ quét, lũ bùn đá ở khu vực các xã trên nhánh sông Lô chảy qua địa phận huyện Bắc Quang.