Châu Đốc là trung tâm du lịch của tỉnh An Giang. Theo thông tin của ngành du lịch, năm 2007, có 3.840.000 khách du lịch đến An Giang, trong đó có đến 2.230.000 lượt khách đến Châu Đốc. Hầu như khách du lịch nước ngoài nào đến An Giang cũng đều ghé thăm các điểm du lịch của thị xã vùng biên này. Hiện Châu Đốc có 5 công ty lữ hành, chuyên tổ chức tour, đón khách nước ngoài từ thành phố Hồ Chí Minh.

Du khách nước ngoài đến Châu Đốc thường thích ngồi thuyền ngắm dòng kênh Vĩnh Tế, dạo quanh làng bè và làng ghe trên sông; rồi sang Cồn Tiên tham quan Thánh đường Hồi giáo, xem nghề dệt thổ cẩm truyền thống. Để tham gia tour này, khách đăng ký trước với Đội thuyền Châu Đốc và tập trung ở bến tàu trên công viên thị xã để lên thuyền. Đội thuyền Châu Đốc có 27 đò chèo và 9 đò máy, mỗi ngày đón khoảng 100 khách nước ngoài, trong đó có 80% khách đi theo tour Phnom Penh, 20% khách trở lại viếng miếu Bà Chúa Xứ - núi Sam và quay về thành phố Cần Thơ, thành phố Hồ Chí Minh.

Năm 2008 được chọn là Năm du lịch quốc gia - Miệt vườn sông nước Cửu Long, ngành Du lịch Châu Đốc chọn chương trình Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam để làm điểm nhấn thu hút khách du lịch, đồng thời sẽ nâng cấp nghi lễ truyền thống để tôn vinh danh thần Nguyễn Hữu Cảnh và Nguyễn Văn Thoại. Ngành cũng chủ động để khai thác tốt lợi thế khu du lịch Núi Sam, phấn đấu đạt 2,3 triệu lượt khách tham quan du lịch, trong đó lượng khách lưu trú đạt trên 19%.

Hướng phát triển sắp tới của ngành du lịch thị xã là: tiếp tục khai thác lợi thế có sẵn về cảnh quan thiên nhiên, văn hóa lịch sử, thu hút mọi nguồn lực của xã hội đầu tư vào các khu, điểm du lịch, sản phẩm du lịch; chú trọng loại hình du lịch sinh thái và du lịch mua sắm, tạo môi trường du lịch văn hoá lành mạnh, quan tâm đào tạo nguồn nhân lực phục vụ ngành… Bên cạnh đó, ngành cũng tập trung đầu tư nâng chất lượng hoạt động của các doanh nghiệp kinh doanh du lịch theo hướng chuyên nghiệp hoá, để tạo ra những sản phẩm du lịch có khả năng cạnh tranh, thu hút mạnh hơn nữa du khách trong nước và quốc tế.

Núi Sam và đồng lúa - Ảnh: Hoàng Chí Hùng

Miếu Bà Chúa Xứ

Lăng Thoại Ngọc Hầu

Chùa Tây An

Chùa Hang

Đình Vĩnh Tế

Đình Châu Phú

Đình Vĩnh Ngươn

Nhà cổ Lê Công

Núi Sam

Kênh Vĩnh Tế

Ngoài những di tích thắng cảnh, từ lâu Châu Đốc còn được biết đến như là một "Vương quốc mắm" của miền Tây. Đây là nơi sản xuất các loại mắm cá hàng đầu ở miền Nam với số lượng thành phẩm mỗi năm lên đến hàng trăm ngàn tấn. Mắm có một phong vị rất riêng trong nền văn hoá ẩm thực của người dân Nam Bộ.

Châu Đốc nằm ở ngã ba sông Hậu, một trong hai nhánh của dòng Mê Kông - con sông có nhiều tôm cá đứng hàng thứ hai trên thế giới. Cá để làm mắm có thể nói là có quanh năm, nhưng nhiều nhất là vào mùa nước lũ hàng năm. Bắt đầu từ tháng 7, tháng 8 cho đến cuối mùa lũ, khoảng tháng 10, tháng 11, là thời điểm lý tưởng cho người dân Châu Đốc đánh bắt cá. Các loại cá thường được chọn làm mắm là: cá lóc, cá trèn, cá sặc, cá chốt, cá linh... Cá làm mắm phải là loại có thịt dai mới đạt chuẩn của mắm ngon.

Chợ Châu Đốc có khoảng 50% diện tích dành cho các sạp hàng bán mắm, với các nhãn hiệu nổi tiếng như: bà giáo Khỏe, cô Tư Ấu, Phước Lộc, Út Cảnh v.v...Ở đây có đủ các loại mắm thật hấp dẫn, đặc biệt có một loại mắm rất độc đáo, gọi là mắm ruột. Loại mắm này làm từ ruột cá lóc, rất đắt tiền. Một loại mắm khác cũng rất được ưa chuộng là mắm thái. Loại mắm này được làm từ thịt mắm cá lóc thái nhỏ, trộn với đu đủ, kết hợp với các bí quyết nghề nghiệp khác. Hiện nay, thương hiệu "mắm Châu Đốc" đã được hoàn tất thủ tục để đăng ký bảo hộ. Đây là một bước đi đột phá có tính chuyên nghiệp nhằm đảm bảo chất lượng cũng như uy tín của sản phẩm mắm Châu Đốc.

Mắm Châu Đốc có thể dùng tươi sống, không cần phải chế biến thêm. Nhưng nếu muốn, người ta cũng có thể chế biến thành nhiều món ăn khác nhau. Mắm cá sặc, cá linh có thể dùng chế biến món lẩu mắm, mắm kho, ăn kèm với các loại rau đồng như bông súng, điên điển, cù nèo, v.v... Mắm cá lóc chưng với thịt ba rọi băm nhuyễn cùng với củ hành đỏ, hành tây và trứng, ăn cùng với các loại rau quả như: dưa leo, cà chua, chuối sống, khế chua.....Mắm thái thì có thể ăn kèm với bún, hay cuốn bánh tráng cùng với thịt ba rọi luộc và rau sống mà không phải chế biến gì cả.

Châu Đốc đang phấn đấu xây dựng hình tượng một đô thị du lịch ở miền Tây. Trong những năm tới, thị xã sẽ tập trung khai thác mọi nguồn lực, trong đó chú trọng việc huy động vốn từ các cá nhân, các thành phần kinh tế đầu tư vào các lĩnh vực: vui chơi, giải trí, ẩm thực, nhà hàng, khách sạn… Song song đó, thị xã cũng sẽ tập trung lập lại trật tự, vệ sinh trong các khu vực mua bán, đặc biệt là quy hoạch lại khu du lịch núi Sam từ 300 ha lên 900 ha bao gồm: quần thể các di tích được xếp hạng, khu dân cư chợ du lịch Vĩnh Đông, khu dân cư Bắc miếu Bà, công viên vườn tượng điêu khắc, nhà văn hoá, bãi giữ xe, các khu vườn sinh thái, khu vui chơi, giải trí, phục hồi dự án Monorail, chợ trung tâm và khu vực phường Núi Sam.

Quy hoạch và xây dựng nhanh các tuyến đường quan trọng trong khu vực nội ô thị xã, nâng cấp quốc lộ N1, quốc lộ 91, xây dựng bệnh viện đa khoa mới, hoàn chỉnh mạng lưới hệ thống các chợ trung tâm, siêu thị, khu ẩm thực, sắp xếp lại khu dân cư đường dẫn cầu Cồn Tiên,…Thị xã sẽ quy hoạch và bố trí từ 2 đến 3 cụm công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp hoặc làng nghề dọc theo quốc lộ N1 – Vĩnh Mỹ để phát triển ngành công nghiệp địa phương và tạo điều kiện cho các doanh nghiệp di dời cơ sở sản xuất trong nội ô đến ổn định sản xuất hoặc có nhu cầu mở rộng sản xuất. Thành lập và phát triển cửa khẩu phụ Vĩnh Ngươn để xây dựng các chợ cửa khẩu tạo lợi thế cạnh tranh. Kêu gọi đầu tư xây dựng cụm công nghiệp Nam sông Hậu, cụm Công nghiệp - Tiểu thủ công nghiệp Vĩnh Tế, xây dựng khu dân cư cho người có thu nhập thấp, dự án xử lý rác thải, cơ sở hạ tầng giao thông mở rộng trục đô thị đến nông thôn, v.v…

Châu Đốc là con đường giao thông quan trọng giữa hai quốc gia Việt Nam - Campuchia. Hạ tầng giao thông trên địa bàn thị xã không ngừng được mở rộng và nâng cấp qua các năm. Trước năm 1975, hệ thống giao thông nghèo nàn, hằng năm bị ngập lũ, mặt đường Vĩnh Xuyên, Vĩnh Phú, Kinh Đào, bờ kênh Vĩnh Tế nhỏ hẹp, chỉ khoảng 2 - 3 m. Những năm sau này, thị xã không ngừng đầu tư nâng, mở rộng nhiều tuyến đường. Năm 2003, toàn bộ hệ thống giao thông thị xã dài khoảng 60.575 m, mặt đường mở rộng bình quân từ 5 - 10 m. Thị xã đã hoàn thành xây dựng đường Trưng Nữ Vương nối dài, mở rộng nhiều ngõ hẻm.

- Đường bộ: ngoài mạng lưới giao thông đô thị còn có tuyến quốc lộ 91, nối liền với thành phố Long Xuyên và cửa khẩu Tịnh Biên. Đầu năm 2008, tỉnh An Giang đã đầu tư 180 tỷ đồng mở rộng tuyến đường từ trung tâm thị xã Châu Đốc vào khu du lịch Núi Sam, dài khoảng 3 km, nhằm phục vụ phát triển du lịch và kinh tế vùng biên. Đây là tuyến giao thông chủ yếu nối thị xã Châu Đốc với cửa khẩu quốc tế Tịnh Biên và khu kinh tế cửa khẩu Xuân Tô (huyện Tịnh Biên), đồng thời phục vụ hơn hai triệu khách du lịch, hành hương trong ngoài nước đến với lễ hội vía Bà Chúa Xứ hằng năm. Tuyến đường Châu Đốc – Núi Sam cũ chỉ rộng 12 m ( 2 làn xe). Tuyến đường mới rộng 55 m với 6 làn xe lưu thông.

- Đường thủy: sông Hậu và sông Châu Đốc ở phía Đông là tuyến giao thông thủy quốc tế từ Việt Nam sang Campuchia cũng như nối Châu Đốc với các tỉnh thành khác trong vùng. Kênh Vĩnh Tế ở phía Tây, song song với biên giới Campuchia, nối liền thị xã Châu Đốc với thị xã Hà Tiên. Tháng 06-2008, khai trương tuyến tàu cao tốc thành phố Hồ Chí Minh - Châu Đốc, thời gian hành trình là 6h, rút ngắn thời gian so với tuyến đường bộ hiện nay. Tàu có sức chở 40 người, xuất phát tại thành phố Hồ Chí Minh vào lúc 8 giờ sáng các ngày thứ ba, thứ năm và thứ bảy; xuất phát tại Châu Đốc (chùa Bà - núi Sam) vào lúc 8 giờ sáng các ngày thứ hai, thứ tư và thứ sáu.

Xe lôi Châu Đốc - Ảnh: Hoàng Chí Hùng

Xe lôi và một phương tiện vận tải hành khách thường thấy ở các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long trong những thập niên 80, 90 của thế kỷ XX. Bước sang thế kỷ XXI, khi xe máy thịnh hành, những chiếc xe lôi chở khách đã vắng bóng trên đường phố các tỉnh miền Tây, trừ thị xã Châu Đốc. Xe lôi Châu Đốc có hai loại, xe lôi máy và xe lôi đạp, tập trung nhiều quanh khu vực bến xe Châu Đốc, sẵn sàng chở khách đi khắp phố phường thị xã.

Lộ trình quen thuộc của cánh xe lôi là là khu vực bến xe, chợ Châu Đốc và khu du lịch núi Sam. Hành khách chủ yếu là khách du lịch phương xa, muốn ngồi xe, thong thả đi ngắm cảnh phố phường. Những năm gần đây, do phải chia sẻ "thị phần" với xe ôm, nên số lượng xe lôi ở Châu Đốc cũng giảm dần, hiện nay còn khoảng vài trăm chiếc.

Dù nắng hay mưa, dù ngày hay đêm, đường phố Châu Đốc không lúc nào vắng bóng những chiếc xe lôi ngược xuôi chở khách. Vào mùa vía Bà (tháng 4 âm lịch) và các ngày rằm lớn, hàng chục nghìn du khách hành hương đổ về Châu Đốc, cũng là mùa làm ăn của cánh xe lôi. Dù đắt khách, nhưng họ vẫn không tăng giá, mà cố gắng đạp nhanh, để kiếm thêm được nhiều cuốc, cày thêm nhiều giờ để kiếm thêm tiền. Đó là nét đẹp văn hoá của xe lôi xứ này.

Năm 2008, nhà nước có chủ trương cấm xe lôi và các loại xe thô sơ tự chế để hạn chế tai nạn giao thông, tái lập mỹ quan, trật tự đô thị. Chủ trương đã ban hành, nhưng tạm hoãn áp dụng vì còn có nhiều ý kiến khác nhau. Không biết rồi đây, số phận những chiếc xe lôi Châu Đốc và những người lao động nghèo này sẽ về đâu?