Chợ phiên Đồng Văn họp mỗi tuần một lần vào chủ nhật tại trung tâm thị trấn Đồng Văn, huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang. Chợ là nơi giao thương và giao lưu của rất nhiều đồng bào người Mông, Hán, Dao, Giáy, Tày... sống ở nơi địa đầu cao nguyên đá.

Chợ nằm nép mình dưới chân núi Đồn Cao, bên cạnh khu phố cổ Đồng Văn đã trở nên nổi tiếng bởi nét kiến trúc độc đáo của những ngôi nhà trình tường.

Chợ bày bán tất cả những hàng hóa nhu yếu phẩm cần thiết cho cuộc sống hằng ngày của con người nhưng theo cách rất dân dã và mộc mạc.

Để có thể tham gia chợ phiên, nhiều người phải đi từ sáng sớm. Có những người phải đến chợ trước một ngày.

Không cầu kỳ, choáng ngợp như chợ miền xuôi, chợ phiên Đồng Văn thông thoáng mênh mông trên ngọn đồi cao giữa phố huyện. Ngoài số ít gian hàng lợp tranh đơn sơ, trưng bày thổ cẩm, vải vóc, kim chỉ... còn hầu hết là “gian hàng di động” qua hình thức chiếc gùi đeo sau lưng rảo chung quanh chợ hoặc được sắp xếp thành dãy nằm gần lối ra vào. Người đi chợ cứ nhìn sản vật trong gùi, là biết ngay người chủ cần bán gì.

Cách bán hàng tại đây cũng lắm điều lý thú, cũng đàn gà to nhỏ, mập ốm khác nhau nhưng người bán chỉ kêu một giá, không bớt không thêm, dù khách muốn lựa chọn thế nào thì tùy ý. Đương nhiên, cách mua bán này, lợi cho người nhanh tay mua trước và gây thiệt thòi cho kẻ bán, bởi lúc tan chợ những con gà ốm yếu, những mặt hàng thổ sản, nông sản kém chất lượng thường bị ế ẩm, phải mang về nhà.

Chiếm vị trí trung tâm, khu vực ăn uống gồm hai dãy nhà ngang lợp ngói, thường trở nên quá tải so với đám đông thực khách. Cánh phụ nữ thì chỉ cần bát phở, gói xôi trên tay là có thể đứng, ngồi ăn uống thoải mái mà không đòi hỏi gì thêm. Riêng cánh đàn ông thường vây quanh hàng thắng cố, món ăn đặc sản không thể thiếu tại bất kỳ phiên chợ vùng cao nào, đưa cay cùng men rượu sắn thơm nồng. Để rồi ai đó cao hứng thổi lên một khúc nhạc, âm điệu trầm trầm, man mác từ chiếc khèn hơi khiến mọi người chung quanh cất lời hát theo… cũng có người mơ màng phiêu lãng cùng mây ngàn gió núi…

Hình thành từ những năm 20 thế kỷ trước, chợ Đồng Văn tồn tại như một yếu tố không thể tách rời cùng phố cổ Đồng Văn của Hà Giang. Là nơi giao thương, trao đổi, giao lưu trong những phiên chợ màu sắc ngay cạnh khu phố cổ đông đúc, chợ nhanh chóng trở thành điểm hội tụ văn hóa đặc sắc của đồng bào các dân tộc thiểu số, đặc biệt là người Mông.

Người xuống chợ thuộc từng viên đá, từng vị trí đặt bếp của chảo thắng cố. Vào cuối tuần, chợ đón người về họp phiên trong tiếng khèn Mông hoang dã, chứng kiến những cuộc trò chuyện của các đấng nam nhi bên bát rượu sóng sánh, để rồi ngả nghiêng say mỗi khi tàn phiên trong men rượu thơm nồng.

Sự cộng sinh giữa phố và chợ ở Đồng Văn đã tạo nên một di sản cả vật thể lẫn phi vật thể độc đáo. Điều này giải thích vì sao phố - chợ của huyện Đồng Văn lại trở nên nổi tiếng đến vậy.

Vì lý do bảo tồn, ngày 14/8/2011, lãnh đạo huyện Đồng Văn quyết định di dời chợ ra khỏi khu phố cổ. Địa điểm mới cách chợ cũ khoảng vài trăm mét, trên địa bàn thôn Đồng Tâm, thị trấn Đồng Văn. Chợ mới được dựng trên một diện tích lớn gấp 4-5 lần chợ cũ, với hai khối nhà ống và các lán tạm xung quanh để bà con bán hàng.

Chợ phiên vẫn còn sặc sỡ màu sắc trang phục của đồng bào các dân tộc, vẫn còn sự đa dạng của những hàng hóa truyền thống, nhưng nhiều du khách vẫn cảm thấy tiếc nuối vì cái hồn của chợ vùng cao đang mất dần khi tách rời khỏi không gian phố cổ.